Over ettertjes van kinderen

Copyright Foto An Nelissen

Ettertjes waren het, mijn drie zonen, toen ik na een gedwongen opname weer naar huis mocht. Ze konden het allemaal niet goed vatten, en gezien hun leeftijd vooral niet goed talig uitdrukken. Ze gooiden met deuren, met speelgoed, spraken tegen. Niemand had er vat op. Een maatschappelijk werkster aan huis suggereerde zelfs om ze even ‘te plaatsen’. Dat hebben we geweigerd. We zetten nog meer in op positieve aandacht en hen omringen met liefde, hoe moeilijk dat dat soms ook was. Het liet me meer dan ooit inzien hoe achter ‘gedrag’ vaak een verborgen verhaal zit.

Donderdagvoormiddag, 7 december 2017. Het is de tweede keer dat ik haar bezoek, een tweedejaarsstagiaire in het vierde leerjaar. Het valt me op dat ze vaak kortaf reageert op een van de leerlingen. Ik kan het zelfs niet helemaal volgen waarom hij precies even later de gang op vliegt. Er volgt geen herstelgesprek. Ik val er zwaar over. In de nabespreking probeer ik haar reactie te begrijpen. ‘Hij deed al de hele tijd vervelend’. Ik heb het er moeilijk mee, want de aanleiding was in deze situatie niet duidelijk, voor mij niet, maar zeker ook niet voor de jongen. Ik vraag haar wat ze van de jongen weet. Ze laat weten dat het een ‘moeilijke’ leerling is.

Ik geef haar de opdracht een plan van aanpak te schrijven hoe ze de jongen positief kan benaderen, zijn talenten te noteren, meer op zoek te gaan naar het verhaal achter de ‘moeilijke’ leerling. Omdat ik haar geen derde keer meer kan bezoeken vraag ik haar me dat alles door te sturen, zodat we het samen kunnen bespreken.
Het verhaal blijft nog spoken door mijn hoofd.

Labels zorgen vaak voor een fatalisme, en precies dat wil ik niet dat er heerst in ons onderwijs.

Ik vraag me af of ik te hard gereageerd heb. Want emmertjes raken vol, ook bij leerkrachten. Maar het raakt me ook. Die ‘moeilijke leerlingen’, die ettertjes, zoals mijn zoontjes ook waren. Hen wegzetten met een label helpt hen niet. Want het label verklaart het gedrag niet, hoe graag dat sommige wetenschappers dat ook zouden willen. Labels zorgen vaak voor een fatalisme, en precies dat wil ik niet dat er heerst in ons onderwijs. Fatalisme en gelatenheid.

Onderwijs kan de meest preventieve aanpak van geestelijke gezondheid zijn, maar ook medeveroorzaker van problemen. Ik hoop zo dat ik dit aan mijn studenten kan meegeven, maar niet door hen te bestraffen als ze fouten maken, maar op mijn beurt door hen kansen te geven om fouten te herstellen en eruit te leren. En vooral door jezelf steeds weer in vraag te stellen.

Want dat is wat ik nu ook zelf doe. Omdat ik niet weet of ik nu wel zo goed gereageerd hebt, niet overgereageerd heb. Tegelijkertijd stel ik me gerust. Dat het soms beter is om de moed te hebben om vragen te stellen, dan meteen gepaste antwoorden te geven.